دسته بندي : عمومي » گوناگون
فهرست مطالب
چكيده
مقدمه:
ـ سنين جواني
ـ شخصيت جوان
ـ اهميت استفاده از دوران جواني در قرآن و احاديث
نوجواني
ديدگاه زيستي – رواني و اجتماعي
ديدگاه اجتماعي (ارتباطي)؛
تعريف بلوغ:
ويژگيها و خصوصيات رواني در سالهالي اوليه نوجواني:
۱- مرحله احساس هويت :
۲- تغييرات شديد وملموس جسمي ، روحي و جنسي :
۳- رشد هيجاني و عاطفي :
۴- رشد اجتماعي :
انواع اختلالات رواني و رفتاري در نوجوانان
۱- رفتارهاي ناهنجار اجتماعي :
۲- افسردگي :
۳- رفتارهاي خشونت آميز:
۴- مشكلات تحصيلي :
۵- هراس از مدرسه و منزل :
۶- بيماريهاي وخيم رواني :
الف- مهارتهاي شاد زيستن
ب- براي شاد زيستن تلاش كنيد.
ج: محدوديت هاي خود را قبول كنيد :
آيا براي شاد زيستن دانش و مهارتي كسب نموده ايد ؟
الف- در زمان حال زندگي كنيد :
ب: لبخند بزنيد :
ج : گاهي كودك شويد :
د: قاطع باشيد :
هـ – اوقاتي را براي خود اختصاص دهيد :
تغذيه در دوران بلوغ
مشكلات تغذيه اي :
بزهكاري جوانان
جواني و مد
روان شناسي پر رمز و راز نوجواني
دوست نوجوان خود باشيم
نوجواني و پسرها
نوجوانان چگونه به مسائل مي‌نگرند
چگونه براي نوجوانان انگيزه ايجاد كنيم؟
چرا بچه ها با والدين خود همكاري نمي كنند؟
نتيجه گيري
منابع
چكيده
دوران جواني، ارزنده ترين ادوار زندگي است و مسئوليت جوانان در اين ايام پر ارج بسيار سنگين است. زمان تصميم گيريهاي اسايي است و اين تصميمات عموماً تأثير بسيار بزرگي بر تمام زندگي فردي مي گذارد.
اين دوره براي والدين و خود فرد حايز اهميت است. حساسيت والدين در اين دوره به اين دليل است كه هر يك از تصميمات فرزندانشان مي تواند در موفقيت يا عدم موفقيت آينده او نقش تعيين كننده داشته باشد.
خود جوانان هم معمولاً اهميت تصميم گيري و پيامدهاي آن را در زندگي آتي مي شناسند و از آنان انتظار مي رود كه متوجه تغيير مسيرهاي مختلف زندگي خود باشند كه براي اين كار لازم است از همان آغاز تصميمات درستي اتخاذ كنند.
درنتيجه به سبب اهميت اين دوران در اين گردآوري بر آن شدم كه گوشه هايي از ابعاد حيات جوانان از جمله شخصيت جوان، تمايلات جوان، توجه به مذهب در جوان و … را از منظر قرآن و روايات به تحرير درآورم.
مقدمه:
مسير زندگي انسان به مثابه بستر رودخانه اي است كه از موقعيت هاي متنوع و متفاوتي عبور مي كند. گاه چشم اندازي از راه هموار و آرام در معرض ديدگان ما جلوه نمايي مي كند و گاه ديگر مسير ناهموار و صعب العبوري مشاهده مي شود.
فراز و نشيب هايي كه رودخانه طي مي كند بي شباهت به مراحل رشد و تحول زندگي انسان نيست. دوران كودكي به آرامي سپري مي شود و هنگامۀ پرجوش و خروش نوجواني و بلوغ فرا مي رسد و از پس آن دوره سرنوشت ساز و مهم جواني مي آيد.
فصل شكفتن غنچه هاي كمال و معرفت و موسم جوشش زلال ايمان و معنويت، فصلي كه سيماي زندگي را گرم و صميمي ساخته و حيات اجتماعي را شيرين و دلپذير مي سازد رشد و تكامل انسان در چرخه حيات جلوه هايي خاص به خود مي گيرد و داراي ويژگيهايي مي باشد كه به سبب آن مراحلي براي رشد و نمو درنظر گرفته مي شود.
در ادامه اين نوشتار سعي مي كنيم با برخي از ويژگيهاي جوانان و مقتضيات آن از نظر دين مبين اسلام آشنا شويم.
ـ سنين جواني
فصل جواني از زيباترين فصول زندگي است و هر انساني دوست دارد از طولاني تر ين فصلها نيز باشد. وقتي صحبت از سال هاي جواني مي شود هركس علاقمند است بداند اين دوران شامل چه طيف سني مي شود و به چه كساني جوان گفته مي شود.
در مطالعات روانشناسي مطرح مي گردد كه نوجواني و جواني مفاهيمي نسبي هستند و بنابر افراد و جوامع متفاوت مي باشند، با اين وجود شروع نوجواني را كه همراه با بلوغ جنسي است با قاطعيت بيشتر يبيان مي كنند و به طور ميانگين آغاز آن را از 12 سالگي تعيين مي كنند.
در طول دوران بلوغ كه چند سالي طول مي كشد نوجوان در جنبه ها و ابعاد مختلف جسمي، فكري و شناختي، عاطفي، اجتماعي و اخلاقي به انسجام بيشتر و تكامل نسبي رسديه و وارد مرحله جوانيمي شود.
جواني دوره انسجام هويت و مدخل زندگي بزرگسالي است، نوجواناني كه دوران بلوغ را سپري مي كنند به دنياي جوانان مي پيوندند به گونه اي كه از بحران هويت به انسجام هويت رسيده، رشد و تكامل بدني دوران بلوغ به حد كامل خود مي رسد، توانائيهاي شناختي و رشد اجتماعي از حالت هاي ساده به كيفيت برتر رسيده و با آغاز نقش آفريني هاي اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي و … دوران جواني آغاز مي گردد.
فراغت از تحصيلات دبيرستاني، گذراندن دوره سربازي براي پسران، ورود به بازار كار يا دانشگاهف ازدواج و آغاز زندگي زناشويي و تحولات ديگر اجتماعي و اقتصادي و فرهنگي به تمامي از جمله ويژگيهاي رشد دوره جواني است»
از منظر قرآنف مرز خروج از دنياي كودكي، رسيدن به مرحله بلوغ حلم است.
واذ بلغ الاطفال منكم الحلم فليتئذنوا كما استئذن الذين من قبلهمم و آن گاه كه اطفال شما به حد بلوغ و احتلام
رسيدند بايد مانند ساير بالغان البته با اجازه وارد شوند.
بنابراين نوجواني از اين زمان شورع مي شود و پس انسان به مرحله جواني مي رسد كه به تعبير قرآن مرحله بلوغ اشد است.
و اما براي پايان اين دوران در قرآن اشاره به رسيدن به سن چهل سالگي شده است. چنانكه در آيه 15 سورۀ احقاف مي فرمايد: و ما انسان را به احسان در حق پدر و مادر سفارش كرديم كه مادر با رنج بار حمل كشيد و باز با مشقت وضع حمل نمود و سي ماه تمام مدت حمل و شيرخواري بود تا وقتي كه به حد رشد و جواني رسيد، سپس آدمي چهل ساله گشت… .
لذا از نظر قرآن انسان تا سن چهل سالگي در زمره جوانان مي باشد و بايد براي رشد و تعالي خود تلاش نمايد. اگرچه ممكن است در اواخر اين سنين از نظر جسماني انسان رو به نقصان برود ولي رشد معنوي و بالندگي روح و روان كه حقيقت انسان مي باشد تا اين سنين همچنان ميسر مي باشد.
ـ شخصيت جوان
ارزش نگذاشتن به خود و شخصيت قائل شدن براي خود از كودكي در انسان آغاز مي شود و كودك به تعريف از شايستگي هاي جسمي، رفتاري، اجتماعي و درسي خود مي پردازد.
با شروع نوجواني انسان به مرحله اي از رشد مي رسد كه در آن احساس هويت بدست مي آيد. هويت به معناي يك احساس پايدار از يگانگي خود
پس از اين مرحله بعد اجتماعي زندگي جوان فعالتر شده و او سعي مي نمايد كه خود را مورد پذيرش جامعه قرار دهد و به كسب ارزش هاي شخصيتي مربوط به تعاملات اجتماعي مي پردازد و هرچه توانايي ايفاي نقش اجتماعي او بهتر باشد احساس شخصيت بيشتري مي كند.
در اين دوران تمايلات و توقعات ويزه اي در نهاد انسان شكوفا مي گردد كه شخصيت انسان را در دوران نوجواني و جواني از ساير دوران هاي عمرش از جهاتي متمايز مي سازد.
ـ اهميت استفاده از دوران جواني در قرآن و احاديث
از منظر قرآن مجموع فراز و نشيب دوران زندگي بشر در سه مرحله خلاصه مي شود: كودكي، جواني، پيري.
خداوند در آيه 54 سورۀ روم مي فرمايد:
خدا همان كسي است كه شما را آفريد در حالي كه ضعيف بوديد سپس بعد از اين ضعف و ناتواني قوت بخشيد و باز بعد از قوت، ضعف و پيري قرار دارد و هرچه بخواهد مي آفريند و اوست عالم و قادر.
ارزش دوران جواني از ديدگاه قرآن بدينگونه مطرح شده كه جواني مزنزل قوت و نيرومندي زندگي دنياست و از دو طرف محدود به ضعف و ناتواني است از طرفي ضعف ايام كودكي و از طرف ديگر ناتواني در دوران پيري.
ايام جواني رسيدن به مرتفع ترين و عالي ترين منازل زندگي است.
اولياء گرامي اسلام جواني را يكي از نعمتهاي پر ارج الهي و از سرمايه هاي بزرگ سعادت در زندگي بشر شناخته اند و اين موضوع را با عبارات مختلفي خاطرنشان نموده اند.
امام علي (ع) فرموده اند: دو چيز است كه قدر و قيمتشان را نمي شناسد مگر كسي كه آن دو را از دست داده باشد، يكي جواني و ديگري تندرستي و عافيت است.
در اين حديث حضرت علي 0ع9 نعمت جواني را در رديف بزرگترين نعمتهاي الهي، يعني صحت و سلامت آورده است و به اندازه اي آن را مجهول القدر دانسته كه مي فرمايد تنها در موقع فقدان جواني مي توان به ارزش آن پي برد.
نوجواني
مرحله اي از مراحل تحول و رشد انسان است كه محدوده سني آنرا بين 11-12 سالگي تا 18-19 سالگي مي دانند. البته اين محدوده سني به زعم برخي صاحب نظران به 3 مرحله ابتداي نوجواني از 11 تا 15 سالگي؛ اواسط نوجواني 14 تا 17 سالگي و اواخر نوجواني از 17 سالگي به بعد تا 18 يا 19 سالگي تقسيم مي شود. اين مرحله را با رشد سريع قد و وزن و تغييرات فيزيولوژيكي متناسب مي دانند كه البته جنبه هاي روان شناختي و ارتباطي نوجوان نيز در اين دوره، تغييرات قابل توجهي خواهد داشت.
پديده قابل ملاحظه اي كه در اين مرحله اتفاق مي افتد و از آن به نوعي تعبير به بحران مي كنند، بلوغ نام دارد. در واقع بلوغ به اولين مرحله نوجواني اطلاق مي گردد؛ يعني آن زمان كه بلوغ جنسي بارز مي شود.
پديده بحراني ديگر در دوره نوجواني، بحران هويت است؛ نگراني در مورد جواب اين سئوال كه « من كيستم؟ » و در همين حين استقلال (موجودي مستقل و جدا شدن) را تمرين مي كند.
نگرش شايعي كه درباره دوره نوجواني وجود دارد اينكه، هم از نظر والدين و هم از نظر نوجوانان اين دوران، دوراني دشوارتر از سالهاي اوليه كودكي قلمداد شده است، لذا افراد را با دشواري هايي مواجه مي كند. اين مواجهه گويا فراموشي بزرگسالان از دشواري هاي دوران نوجواني خودشان را تاييد مي كند و چنين وضعيتي مي تواند به همدلي و تفاهم با نوجوان آسيب بزند. در همين راستا براي بررسي تغييرات چند جانبه دوران نوجواني، به نظر مي آيد داشتن ديدگاه جامع و چند بعدي مي تواند به جمع بندي مطالب و فهم اين دوره كمك كند.
ديدگاه زيستي – رواني و اجتماعي
با توجه به اين مدل مي توان به جنبه هاي فيزيولوژيكي، روان شناختي و ارتباطي نوجوان و نوجواني پرداخت.
از ديدگاه زيستي؛ ورود به مرحله نوجواني منجر به افزايش فعاليت غده هيپوفيز به صورتي مي شود كه هورمون هايي را كه قبلاً ترشح نمي كرد، ترشح كند. ترشح اين هورمون ها، به نوبه خود منجر به فعاليت غدد داخلي ديگر شده، ترشح هورمون هاي ديگر را باعث مي شود؛ مثل هورمون هاي جنسي و هورمون هاي رشد. اين هورمون ها و هورمون هاي ديگر از راه هاي پيچيده اي با هم در كنش متقابل هستند تا پيشروي منظم رشد جسماني و فيزيولوژيكي را برانگيزند. آنچه در اين دوره اتفاق مي افتد جهش نموي نوجواني است كه به ميزان ازدياد سريع قد و وزن اطلاق مي گردد و با بلوغ جنسي توام است.
* بخاطر ازدياد سريع قد و وزن در اين دوره، نيازهاي غذايي نوجوانان در سال هاي رشد به طور چشمگيري افزايش مي يابد.
* بخاطر تفاوت در رشد اعضاء مختلف بدن (تغيير در تناسب اعضاء بدن)، نوجوانان موقتاً احساس ناخوشايندي پيدا مي كنند. اظهار نظرات والدين در خصوص تغييرات جسمي نوجوان مي تواند هم آسيب زننده باشد و هم آرامش بخش و اطمينان دهنده.
* رشد عضلات بدن و استخوان ها بخصوص در پسرها، باعث مي شود سازگاري آنها با مركز ثقل بدن و مركز زمين بهم بريزد. گزارشي كه والدين در اين مقطع مي دهند اين است كه « نمي دانيم چرا هر چي پسرمان بزرگتر مي شه، به جاي اينكه منظم بشه، شلخته تر مي شه و براي انجام كارهاي شخصي اش تنبلي مي كند». نوجوان تا هنگامي كه بتواند با افزايش حجم عضلات و در كل افزايش قد و وزنش كنار بيايد و سازگار بشود به زمان نياز دارد و والدين هم مي توانند با درك اين موضوع، به نياز آنها احترام بگذارند و اين موضوع براي آنها بسيار همدلانه و خوشحال كننده است. به آنها اعتماد به نفس مي دهد.
* تغييرات رشدي و نياز به سازگاري با آن باعث مي شود نوجوانان به خصوصيات جسماني خود توجه بسياري داشته باشند. به خوش تيپ بودن خودشان خيلي اهميت مي دهند. تصور آنها از خوش تيپي خيلي تحت تاثير نظرات والدين، گروه همسالان، فرهنگ بومي و واردات فرهنگي كشورهاي ديگر است. آنچه كه اهميت دارد توجه به اين مسئله است كه تصوير ذهني آنها از خودشان به شدت تحت تاثير تغييرات جسمي و فيزيولوژيكي قرار دارد. اين همان Body Image يعني تصوير بدن است. نوجواني كه در دوران كودكي و در سنين دبستان به تصوير ثابتي از جسم خودش رسيده است، اين تصوير دردوران نوجواني از اواخر دوره راهنمايي، بهم مي ريزد و به شدت عزت نفس او را درگير مي كند. او اگر در اين درگيري بتواند سازگاري متناسبي با اين تغييرات وسيع بدست آورده و به يك تصوير واضح و قابل قبول از خودش برسد، شاهد اعتماد به نفس بالا در او خواهيم بود.
اين تصوير به او كمك خواهد كرد كه بتواند به بخشي از جواب اين سئوال كه « من كيستم » برسد و اگر نرسد، اعتماد به نفس او تحت تاثير اين آشفتگي، پايين آمده، حتي تاثير آن در كاركرد و حوزه هاي ديگر را شاهد خواهيم بود؛ مثل خانواده، ارتباط با همسالان، مدرسه و … .
آنچه كه والدين گزارش مي دهند اينكه «پسر ما نمي دانيم چرا همش وقتش را جلوي آينه مي گذراند. او از ما خواسته يك آينه قدي داخل اتاقش نصب كنيم. وقتي مي خواهيم برويم مهماني، از دستش كلافه مي شويم، همش بهانه مياره كه لباس ندارم و همش ما را معطل خودش ميكند».
از ديدگاه روان شناختي؛ آنچه اهميت دارد والدين به آن آگاه باشند اين است كه نوجوان بخاطر رشد توانايي شناختي كه به نوعي اشاره به ورود او به سطح تفكر عمليات صوري (انتزاعي) دارد. علاوه بر اينكه درباره خودش زياد فكر مي كند، تصور مي كند ديگران هم با موشكافي عيبجويانه، خصوصيات شخصيتي، احساسات، رفتار و ظاهر او را زير نظر دارند. اين تصور باعث مي شود كه نوجوان بيشتر به خودش مشغول شود؛ چيزي كه از سمت والدين ابراز مي شود اين است كه در چنين موقعيت هايي، « فرزندمان مي گويد كه شما برويد من نمي آيم».در اينجا بايد به پيامي كه نوجوان به ما انتقال مي دهد توجه كرد. او از طريق نيامدن هم بخشي از فشاري كه احساس مي كند را كنترل مي كند و همه اينكه فرصت مي كند به خودش بيشتر بپردازد.
مكرر از سمت والدين گزارش مي شود كه « نمي دانيم چرا فرزند ما در اين دوره گوشه گير شده، بيشتر توي خودش است و وقتي مي خواهد در مورد مسئله اي اظهار نظر بكند، فلسفه مي بافد و غلو مي كند». او با اين كار همانطور كه گفته شد، هم بخشي از اضطراب دروني اش را كاهش مي دهد، هم اينكه بخاطر رشد شناختي اش كه به او توانايي فكر كردن درباره خودش و پيرامونش را مي دهد، توانايي فرضيه سازي واستدلال كردن را تمرين مي كند. فلسفه بافي يك مكانيزم دفاعي رواني براي اوست كه او در اين دوره به آن نياز دارد. رشد شناختي نوجوان را
